|
|
Teknoloji;
Sanal gerçeklik
Sanal gerçeklik, insanın bilgisayarlar
tarafından yaratılmış sanal ortamlar içinde diğer insan ve
nesnelerle etkileşimini sağlayan teknolojilere verilen genel bir
ad. Sanal ortam gerçek bir ortamın benzetimi olabileceği gibi
tamamen hayal ürünü bir ortam da olabilir. Uçuş simülatörlerini
birinci tip ortamlara, Internet üzerindeki sanal dünyalarda
oynanan “Yıldız Savaşları” gibi oyunları da ikinci tip ortamlara
örnek olarak verebiliriz.
Günümüzde tamamen hayal ürünü ancak gerçekçi bir
sanal ortamın yaratılmasında bilgisayar işlem gücü veya iletişim
hızı sınırlamaları gibi teknolojik zorluklar bulunuyor. Buna
karşılık, sanal ortamdaki insan ile diğer sanal yaratıklar
(örneğin bilgisayar oyunlarındaki “bot”lar) arasındaki etkileşimin
benzetiminde hareket yakalama gibi teknikler kullanılarak, sanal
ortamın gerçekçiliğinin artırılmasına çalışılıyor.
Günümüzde insan ve sanal ortam arasındaki
etkileşim çoğunlukla, ortamın 2/3 boyutlu olarak bir ekran ya da
başa takılan özel bir gözlük vasıtasıyla gösterimi yoluyla
sağlanıyor. Bu alandaki en önemli gelişme holografik
göstergeler. Aşağıdaki bağlantılarda bu teknolojinin örneklerini
tanıtan videolara erişebilirsiniz
Aşağıdaki video holografik göstergelerin geldiği
son noktayı etkileyici bir biçimde gözler önüne seriyor..
http://www.youtube.com/watch?v=oHkUOpYNhoM
Sanal gerçekliğin başlangıçtaki uygulamalarında
sadece 2/3 boyutlu görsellik ve ses söz konusu olsa da,
ileriki yıllarda dokunma (haptics - http://en.wikipedia.org/wiki/Haptic) ve koku (olfactics -
http://en.wikipedia.org/wiki/Olfaction) geribeslemesi ile
sanal ortam ile etkileşimin daha gerçekçi hale gelmesini
sağlayan teknolojilerin gelişmekte olduğunu görüyoruz.
Bunlardan en önemlisi hiç kuşkusuz kişiye fiziksel güç
geribeslemesi sağlayan aygıtlar. Görüntü ve ses sanal ortamın
algılanmasında en önemli uyarıcılar. Ancak iş gerçekçiliğe
gelince, sanal ortam ile etkileşen kişi gerçek hayattaki
fiziksel geribeslemeler ile karşılaşmadığı anda sanal
gerçekliğin sağlayacağı fayda ortadan kalkıyor. Örneğin bir
uçuş simülatöründe pilota gerçek kokpit hareketleri veya
kontrol aygıtlarının, örneğin levyelerin gerçek hayatta
göstereceği direnç, sarsıntı, v.b. fiziksel tepkiler
geribesleme olarak verilemediği anda sanal gerçeklik ortamının
“gerçekliği” ortadan kalkıyor ve yalnızca “sanallığı” kalıyor.
Bu nedenle aşağıda örnekleri veilen ve insan vücuduna fiziksel
geribesleme sağlayan aygıtlar geliştirilmiş durumda.Bu
teknolojilerin benzetim dışındaki en önemli kullanım alanları
ürün tasarımı, eğitim ve bilgisayar oyunları. Ürün tasarımında
bilgisayar destekli tasarım (BDT/CAD) araçlarının kullanımı
oldukça yaygınlaşmış durumda. Ürünün işlevsel, fiziksel ve
görsel tasarımı bütünüyle bilgisayar ortamında yapılabiliyor.
Ancak son ürün prototipi aşamasına gelindiğinde genelde
çeşitli teknikler ve malzemeler kullanılarak bir fiziksel
modelin yapılması gerekiyor. Daha doğrusu sanal gerçeklik işin
içine girene kadar gerekiyordu. Fiziksel geribesleme
aygıtlarının gelişimi ve bunların BDT araçlarına entegrasyonu
ile prototip süreci oldukça kısalmış durumda.
Tıp etkin kullanım alanlarından bir diğeri.
Gerçek ortamda, hasta ile iletişim halinde eğitimin zorluğu
ve riskleri dikkate alındığında, sanal gerçeklik
teknolojilerinin tıp eğitimine bilimsel ve ekonomik anlamda
yaptığı olumlu katkı çok büyük.
Aşağıdaki resimlerde verdiğimiz ve sanal
insan vücudu üzerinde güç geribeslemeli aletler ile yapılan
ameliyat eğitim örnekleri bu katkının boyutlarını anlatmaya
yeterli.
Aşağıdaki resimlerde verdiğimiz ve sanal
insan vücudu üzerinde güç geribeslemeli aletler ile
yapılan ameliyat eğitim örnekleri bu katkının boyutlarını
anlatmaya yeterli.
Sanal gerçeklik gelişimini sürdürürken,
benzer teknolojileri kullanmakla birlikte farklı bir
yaklaşıma sahip yeni bir kavramın ortaya çıktığını
görüyoruz. Eklenmiş ya da arttırılmış gerçeklik olarak
çevirebileceğimiz “Augmented Reality”. Arttırılmış
gerçeklik, adından da anlaşılacağı üzere, gerçek dünya
üzerine yapılan eklemelerle oluşturulan bir ortam. Sanal
gerçeklikte insan sanal bir ortam içine alınırken,
arttırılmış gerçeklikte insana, gerçek ortam üzerine
bindirilmiş sanal görsel ve fiziksel uyarımlarla
zenginleştirilmiş bir ortam sunuluyor.
Arttırılmış gerçeklik uygulamalarının sanal
gerçeklik gibi tasarım, üretim, mimarlık, eğitim, eğlence,
reklamcılık, pazarlama, bilgisayar oyunları gibi alanlarda
kendine önemli bir yer bulacağı açık. Aşağıdaki
adreslerde tanıtım ve uygulama örnekleri görülebilir.
Biz üzerinde durulması gereken
üç alana dikkat çekmek istiyoruz. Bunlar eğitim, sanayide
tasarım, üretim ve bakım/onarım ile tıp uygulamaları.
Aşağıdaki videolarda bu uygulamaların örneklerini
izleyebilirsiniz.
Etkileşimli Ansiklopedi
http://www.youtube.com/watch?v=oHkUOpYNhoM
Tasarım İşbirliği
http://www.youtube.com/watch?v=E2kjxfFU7OE
Bakım/Onarım
http://www.youtube.com/watch?v=jwfZZdwWI1g
Tıp - Ameliyat
http://www.youtube.com/watch?v=PNGOunlLexQ
Sanal gerçeklik ve arttırılmış
gerçeklikten sonra sırada ne var diye sorduğumuzda
nanoteknolojiyle ilişkili yeni bir mühendislik alanı ile
karşılaşıyoruz: Kiltronik (Orijinal adı claytronics ve
elektronik sözcüğü ile benzeşim yaparak kiltronik olarak
kullandık). Bu alan bizi sentetik/yapma gerçeklik ile
tanıştırıyor. Kiltronikte amaç katom (kiltronik atom /
orjinali catom) adı verilen ve nano ölçekli yeniden
programlanabilir robotlar ile istenen bir şeklin üç boyutlu
olarak yaratılabilmesi. Kısaca “programlanabilir maddeler”
elde edilmesi. Aşağıdaki video hedeflenen teknoloji ile ilgili
bilgi veriyor
.http://www.youtube.com/watch?v=PEIimQIOFEA
Bu teknoloji bizi şaşırtıcı uygulamalara
götürebilir. Örneğin üzerinde çalıştığınız ürün modelini yurt
dışında işbirliği yaptığınız firmaya göndermek istiyorsunuz.
Kiltronik sayesinde tek yapmanız gereken gerekli programlama
kodlarını e-posta ile göndermek. Karşı tarafta bu kod
katonlara yükleniyor ve ürün modeli oluşuyor. Bu Uzay Yolu
dizisindeki gibi bir “ışınlama” demek değil ama çok yakın
olduğunu da kabul etmek gerekir.
|
|
|
|
